Whiplash klachten zonder 'objectiveerbaar substraat' toch veroorzaakt door verkeersongeval

17 oktober 2016

Weer een mooie uitspraak van de rechtbank Midden Nederland d.d. 7 september 2016. Het gaat hier om een verkeersongeval op 19 oktober 2011. Een man is toen op de A27 ter hoogte van Vianen aan de linkerzijde aangereden in zijn auto door een vrachtwagen die van rijstrook wisselde. De man reed op dat moment ongeveer 100 km/u. De man heeft daarna in ieder geval nog één andere auto geraakt en is tegen de vangrail tot stilstand gekomen.

Aansprakelijkheid erkend

Reaal is de aansprakelijkheidsverzekeraar van de vrachtauto en heeft Reaal heeft, aansprakelijkheid erkend voor de schade die het gevolg is van het ongeval dat de man is overkomen. In het kader van de letselschaderegeling heeft in gezamenlijk overleg een neurologische, een neuropsychologische en een psychiatrische expertise plaatsgevonden.

Whiplash

Uit al die onderzoeken is naar voren gekomen dat de man al voor het verkeersongeval, leed aan ADHD. Hij werkte echter wel en werd ervoor behandeld. Als gevolg van het verkeersongeval heeft de man een whiplash opgelopen. Het is nu de vraag of er sprake is van een predispositie of een pre-existentie. Bij een predispositie zijn er nog geen klachten aanwezig, maar is er wel sprake van een verhoogde kans op het ontwikkelen van klachten. Bij een pre-existentie zijn er al wel bepaalde klachten voor een ongeval.

Causaal verband

De rechtbank vindt dat specifieke onderscheid niet zo relevant (!) Het gaat erom of er verband bestaat tussen het verkeersongeval en de klachten én of die klachten beperkingen en schade opleveren. Voor de beoordeling van de vraag of sprake is van causaal verband tussen de gezondheidsklachten en het ongeval zoekt de rechtbank dan ook aansluiting bij de vaste jurisprudentie over het causaliteitsvraagstuk in geval van whiplash (Hoge Raad 8 juni 2001 ECLI:NL:HR:2001:AB2054 Zwolsche Algemeene/De Greef). Daar is hij weer, de steun in de rug voor alle slachtoffers die om de oren worden geslagen met de opmerkingen dat er geen medisch causaal verband is tussen klachten en een ongeval en ‘dus’ geen schade kan worden geclaimd!

Whiplash(achtige) klachten

Ik neem hieronder de integrale tekst op uit de uitspraak: Aan het bewijs van het bestaan van whiplash(achtige) klachten kunnen zodoende geen al te hoge eisen worden gesteld. Inherent aan whiplash(achtige) klachten is immers dat deze moeilijk objectiveerbaar zijn omdat bij deze klachten veelal een medisch, neurologisch substraat ontbreekt. Voor het bewijs van het in juridische zin bestaan van de geuite klachten is dan ook voldoende dat objectief kan worden vastgesteld dat de klachten reëel, niet ingebeeld, niet voorgewend en niet overdreven zijn zonder dat de klachten behoeven te worden geobjectiveerd in die zin dat zij door middel van reguliere onderzoeksmethoden en overeenkomstig de door de betreffende beroepsgroep vastgestelde richtlijnen als een erkend ziektebeeld worden vastgesteld. Dit klemt te meer in het geval de neuroloog conform de NVVN-richtlijnen 2007 rapporteert en op grond van die richtlijnen bij gebreke van een medisch substraat aan whiplash(achtige) klachten geen percentage functionele invaliditeit en in het verlengde daarvan evenmin beperkingen meer zal (kan) toeschrijven. Het in neurologische zin ontbreken van beperkingen betekent dus niet ook steeds dat evenmin in juridische zin geen sprake kan zijn van (aan het ongeval toe te schrijven) beperkingen.

Vervolgens gaat de rechter de vraag naar het causaal verband tussen het ongeval en de klachten beantwoorden. Daarbij wordt gesteld dat de vraag naar het (juridisch) causaal verband tussen het ongeval en de klachten (en beperkingen)is voorbehouden aan de rechter omdat het een juridische beoordeling is. Op basis van de aan de deskundigen voorgelegde vragen, waarbij een vergelijking wordt gemaakt tussen de situatie met ongeval en de situatie zonder ongeval, stelt de rechter vast of er sprake is van causaal verband.

Erkend ziektebeeld niet nodig

Ook voor het bewijs van het verband tussen de klachten en het ongeval is het dus niet noodzakelijk dat bij het slachtoffer op basis van de geldende standaarden een ‘erkend ziektebeeld’ wordt vastgesteld. Daarbij geldt dat, indien het slachtoffer heeft aangetoond dat zijn subjectieve gezondheidsklachten in de juridische betekenis bestaan, aan het bewijs van het oorzakelijk verband tussen het ongeval en deze klachten geen al te hoge eisen kunnen worden gesteld, in die zin dat het ontbreken van een specifieke, medisch aantoonbare verklaring voor de klachten niet in de weg staat aan het oordeel dat het bewijs van het oorzakelijk verband geleverd is. Indien komt vast te staan dat het slachtoffer voor het ongeval deze gezondheidsklachten niet had, de gezondheidsklachten op zich door het ongeval veroorzaakt kunnen worden en een alternatieve verklaring voor de gezondheidsklachten ontbreekt, zal het bewijs van het oorzakelijk verband daarmee veelal geleverd zijn.

Overtreding verkeersnorm

Volgens vaste rechtspraak geldt dat bij een onrechtmatige daad bestaande uit overtreding van een verkeers- of veiligheidsnorm waardoor letsel ontstaat, rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid van ernstige gevolgen, hoe die zich ook in het concrete geval voordoen. Het enkele feit dat deze gevolgen niet in de normale lijn der verwachtingen liggen, hoeft niet aan toerekening van deze gevolgen aan de onrechtmatige daad in de weg te staan. Dat na een ongeval door somatiseren (ervaren van psycho-sociale onvrede die zich uit in lichamelijke klachten) lichamelijke klachten ontstaan, verergeren of voortbestaan betekent dan ook niet zonder meer dat van (juridisch relevant) causaal verband tussen de klachten en het ongeval geen sprake (meer) is. Dat is anders wanneer het slachtoffer van het somatiseren in redelijkheid een verwijt kan worden gemaakt of wanneer aannemelijk is dat, gelet op de psychische constitutie van het slachtoffer, ook zonder het ongeval door somatisering vergelijkbare gezondheidsklachten zouden zijn ontstaan.

De rechtbank besliste dat er voldoende causaal verband bestond tussen de klachten en het verkeersongeval, maar dat nog niet vast stond dat die klachten tot beperkingen hebben geleid. Daarvoor werd het nodig geacht een nieuw onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren door een verzekeringsgeneeskundige. De buitengerechtelijke kosten werden grotendeels toegewezen met een uurtarief van € 270,00 als zijnde redelijk.

Conclusie en naschrift

Weer een uitspraak waarin duidelijk wordt bepaald, dat het inmiddels standaardarrest Zwolse Algemene/De Greef kan worden gevolgd om te beoordelen of er juridisch causaal verband bestaat tussen klachten en een ongeval. Het is onbegrijpelijk waarom verzekeraars maar steeds blijven proberen dit verband te ontkennen en zich blijven verschuilen achter de adviezen van hun medisch adviseurs.

Onlangs (13 oktober 2016) werd op het congres “Ohne Befund kein Grund” in het Evoluon ook door experts gewezen op het feit dat een objectiveerbaar neurologisch substraat ten eerste altijd onderhevig is aan interpretaties dus ook medisch wellicht niet zo objectiveerbaar is als men wil doen geloven, maar ten tweede dat het uiteindelijk gaat om de plausibiliteit van de gepresenteerde klachten, beperkingen en daardoor veroorzaakte schade.