Shockschade-arrest: vergoeding voor psychisch letsel als u zelf niet het slachtoffer bent
Wat als u uw kind verliest bij een ongeluk of uw kind raakt ernstig gewond en u ziet het ongeval gebeuren of ziet na afloop de ernstige verwondingen? U kunt hierdoor psychisch letsel oplopen wat uw leven beïnvloedt. Kunt u een schadevergoeding eisen voor het leed? In dit blog vertellen we meer over het shockschade-arrest en de voorwaarden voor shockschade.
De oorsprong van shockschade: het Taxibusarrest
In 2002 is voor het eerst een vergoeding voor shockschade toegekend door de Hoge Raad in het Taxibusarrest. De inhoud van dit arrest: een taxibusje reed over een woonerf achteruit en reed hierbij een 4-jarig meisje aan. Het taxibusje reed over het hoofd van het meisje, waardoor ze ernstig hoofdletsel opliep. De moeder van het meisje zag het ongeluk niet gebeuren, maar was wel snel ter plaatse waarna ze werd geconfronteerd met het ernstige hoofdletsel van haar dochter. Dit heeft diepe, mentale sporen achtergelaten. De moeder kreeg naderhand last van een posttraumatische stressstoornis en claimde hiervoor een vergoeding van de chauffeur van het busje. Het was een breuk met de tot dan toe bestaande rechtspraktijk, namelijk dat alleen het slachtoffer zelf volledige schade kon claimen.
De eerste voorwaarden na het shockschade-arrest
Wettelijk gezien had de moeder van het slachtoffer geen recht op een schadevergoeding. De Hoge Raad besloot in 2002 dit op te lossen door een shockschadevergoeding te erkennen. Hierdoor konden ook andere dierbaren van slachtoffers van een ongeval of een misdrijf een schadevergoeding claimen. Wel werden hiervoor voorwaarden opgesteld:
- Een overtreding van een verkeers- of veiligheidsnorm: er moet sprake zijn van een fout (in dit geval een verkeersongeval) waarbij er een juridisch aansprakelijke is.
- Directe confrontatie met het ongeval zelf of de gevolgen hiervan: de naaste moet het ongeval zelf waarnemen of direct geconfronteerd worden met de gevolgen hiervan.
- Sprake van een psychiatrisch erkend ziektebeeld: de schok van het ongeval of misdrijf moet aantoonbaar leiden tot psychisch letsel dat door een psycholoog of psychiater erkend wordt.
- Een nauwe relatie met het slachtoffer: het geldt alleen voor gezinsleden of mensen met een nauwe relatie met het slachtoffer hebben.
Een shockschade vergoeding geldt niet alleen als immateriële schadevergoeding, maar ook als vergoeding voor:
- Het verlies van arbeidsvermogen
- Medische kosten
- Herstel van het psychische leed
- Studievertraging of schoolachterstand
- Smartengeld
De vergoeding voor shockschade is niet vastgesteld, maar afhankelijk van onder andere de bovenstaande schadeposten. Je kunt dus de schade claimen alsof je zelf slachtoffer bent.
Het belang van het arrest
Het Taxibusarrest (shockschade-arrest) was een belangrijke kanteling voor de naasten van slachtoffers die vanwege een ongeval of misdrijf psychische problemen kregen. Voor het eerst erkende de Hoge Raad dat dit ook juridisch gezien wordt beschouwd als schade.
De Hoge Raad maakte onderscheid tussen twee soorten immateriële schade:
- Shockschade: het psychische letsel door het meemaken van een ingrijpend ongeval
- Affectieschade: het verdriet om het verlies of om de ernstige verwondingen van een naaste
Voor affectieschade ontstond pas in 2019 een wettelijke regeling.
De veranderingen voor shockschade in de loop van de jaren
In de jaren na het Taxibusarrest werden er tegenstrijdige uitspraken gedaan. De ene rechter besloot shockschadevergoeding te erkennen in een bepaalde zaak, terwijl dezelfde zaak bij een andere rechter geen vergoeding toegekend had gekregen. Na het Hoogeveense flat- arrest veranderden de vereisten om in aanmerking te komen voor de vergoeding.
Het Hoogeveense flat-arrest
In 2015 werd een 8-jarig meisje levenloos aangetroffen onderaan een flat in Hoogeveen. De moeder van het meisje werd uiteindelijk veroordeeld voor doodslag. Hoewel de vader pas in het mortuarium met het lichaam van zijn overleden dochter werd geconfronteerd, kreeg hij wel een vergoeding voor shockschade toegewezen.
Vervolgens werd de gezichtspuntencatalogus geïntroduceerd. In deze catalogus zijn bepaalde vereisten voor de toekenning van vergoeding vastgesteld.
Hierdoor wordt er nu gekeken naar onder andere:
- Directe confrontatie: of de naaste het ongeval heeft gezien of niet.
- Psychische letsel: een deskundige heeft vastgesteld dat er sprake is van geestelijk letsel.
- Toerekenbaarheid van de onrechtmatige daad: het ongeval of misdrijf is veroorzaakt door een ander die hiervoor juridisch aansprakelijk is.
- Proportionaliteit: de schadeclaim moet in verhouding staan tot de omstandigheden en de ernst van de psychische schade.
- Nauwe band: er is sprake van een affectieve band met het slachtoffer, zoals bij familie het geval is.
Het betekent niet dat als directe confrontatie ontbreekt, zoals bij het Hoogeveense flat-arrest, de claim afgewezen wordt. Als er wel sprake is van voldoende bewijslast op andere gebieden, kan het alsnog worden toegekend.
Erkenning voor psychisch leed van naasten
Het shockschade-arrest laat zien dat ook het psychische leed van naasten meetelt bij een ongeval. De Hoge Raad geeft daarmee erkenning aan het feit dat de gevolgen van een ongeval verder reiken dan het leed van het slachtoffer.
Shockschade claimen met hulp van specialisten
Om shockschade te claimen, dient er voldoende bewijslast te zijn. Bij Ridder Letselschade zorgen we ervoor dat u de vergoeding krijgt waar u recht op heeft. Hiervoor nemen onze ervaren juristen u alles uit handen en nemen contact op met de aansprakelijke partij. Dit biedt u ruimte om u te richten op uw herstel.
De laatste blogs
Wet affectieschade uitgelegd
Heeft u ooit gehoord van de wet affectieschade? De officiële benaming is Wet vergoeding affectieschade. Deze wet maakt het mogelijk om een schadevergoeding te claimen wanneer een dierbare van u ernstig letsel oploopt of komt te overlijden en u hierdoor erg verdrietig bent. De wet affectieschade is door de jaren heen aangepast. We lopen er […]
Het shockschade wetsartikel van a tot z uitgelegd
Stel dat een familielid ernstig gewond raakt bij een ongeluk dat u ziet gebeuren. U bent zelf niet fysiek betrokken, maar de aanblik van het slachtoffer en de impact die het op uw leven heeft, laten u niet los. Wist u dat u in sommige gevallen recht heeft op een schadevergoeding? Dit noemt men ‘shockschade’. […]
Besluit vergoeding affectieschade uitgelegd
Stel u verliest een dierbare door een verkeersongeluk, waardoor u heel veel verdriet heeft. Hoewel geld het verdriet van uw verlies niet kan wegnemen, erkent de wet wel dat er sprake is van leed waar recht op een vergoeding is. Dit is geregeld via het Besluit vergoeding affectieschade. Maar wat houdt dat besluit precies in […]